Tarım ve bahçe bitkileri sektöründeki işletme sayısı 70 bine yaklaşan Hollanda'nın tarımsal ihracat ürününün toplam değeri 2020 yılında rekor kırarak 116 milyar dolar ( 95,6 milyar euro) oldu. 

Bu ihracatın 68,3 milyar euroluk (83,1 milyar dolar) kısmı Hollanda'da üretilen ürünlerin ihracatından elde edilirken, 27,3 milyar euroluk (33,2 milyar dolar) kısmı ise ithal hammaddelerin işlenerek ihraç edilmesinden elde edildi. 

Tarımla ilgili diğer kategorideki mallar dahil edildiği takdirde Hollanda'nın tarımsal ihracat rakamı 105,4 milyar euro (128,2 milyar dolar) oldu.

Hollanda, süs bitkileri ve sebze ihracatında dünya lideri, et ihracatında dünya dördüncüsü, süt ve süt ürünlerinde dünya üçüncüsü, sıvı ve katı yağ ihracatında ise dünya dördüncüsü. 

2019'da olduğu gibi 2020 yılında da süs bitkileri grubu (çiçekler, bitkiler, çiçek soğanları ve fidan ürünleri) en çok ihracatı gerçekleştirilen kalemlerin başında geldi. 2020 yılında 9,5 milyar euro değerinde süs bitkileri ürünleri ihraç edildi. Süs bitkilerinden sonra, değer açısından en çok ihraç edilen ikinci ürün et ürünleri (  8,7 milyar euro) oldu. Bunu süt ve süt ürünleri, yumurta ve yağ izledi.

Hollanda'nın tüm tarımsal ürünlerinin yüzde 67'si AB pazarında satıldı. Hollanda'nın en büyük diğer ihracat pazarı ise Çin oldu.

Dünyanın bir numaralı tarım ürünleri ihracatçısı ABD, Hollanda’dan 270 kat daha büyük yüzölçümüne sahip. Yaklaşık 17 milyon insanın yaşadığı ve Türkiye'den 23 kat daha küçük olan Hollanda, yaklaşık Konya büyüklüğünde 41 bin kilometrekarelik karasal yüzölçümüne sahip iken bu başarısının sırrı nereden kaynaklanıyor. Biz neden yapamıyoruz?

Hollanda'nın tarımdaki başarısının ardında verimli üretim modeli, Ar-Ge, kooperatifleşme, ticaret deneyimi ve pazarlama, piyasa denetimi gibi faktörler bulunuyor. Hollanda’nın tarım sektöründeki başarısında özellikle kooperatiflerin rolü çok büyük. Çiftçinin ne yetiştireceğine Kooperatifler yön veriyor. Gelişmenin diğer bir nedeni de belirli alanlarda uzmanlaşma. Bunlara ilave olarak doğru tarım destekleme politikaları da çok önemli. Özellikle Üniversite, AR-GE ve eğitim politikaları ile “24’üncü Yüzyıl” tarımına yatırım yapıyorlar. Üniversitelerdeki araştırmalar, üretici-devlet-özel sektör ortaklığı ile destekleniyor. Hollandalılar bu işbirliğine, “Başarıyı sağlayan altın üçgen” adını veriyor. Hollanda 7 yıllık tarım bütçesi yapıyor. Çiftçi 7 yıl boyunca hangi ürüne ne kadar destek alacağını önceden biliyor. Yani üreticiler, tarımsal üretim zincirinin tam ve etkili bir ortağı konumunda.

Hollanda’nın büyük bir bölümünde seralarda gelişmiş teknoloji kullanılarak tarım yapılıyor. Seraların çoğu çevreci yeşil etiket sertifikasına sahip. Birçok sera ve tarlada drone ve sürücüsüz traktör kullanılıyor. Bu sayede toprağın verimlilik durumu, ürünlerin kalitesi gibi faktörler insansız olarak üreticinin bulunduğu yerden sürekli kontrol ediliyor. Hollanda'da ekili arazilerden alınan ürün verimi ve rekoltesi, diğer ülkelerde alınan orandan iki kat daha fazla. Hollanda'nın sebze ve meyve üretiminde aldığı hasat verimi ekili alanla kıyaslandığında dünyanın en yüksek oranına sahip. Modern bir tarım ülkesi olan Hollanda organik üretime büyük önem veriyor. Tarım-gıda ürünlerinin işlenmesi için makineler, robotik meyve toplayıcıları, otomatik et ayırıcıları vb. gibi yüksek seviyede otomasyona sahip.

Devlet politikası olarak geleceğe odaklılar ve ileriye yönelik planlı-programlı yatırım ve üretim yapıyorlar. Eğitim, araştırma ve nitelikli iş gücü bakımından dünyanın yeme-içme sektöründe önde gelen şirketlerinin hemen hemen yarısının Ar-Ge merkezi Hollanda'da. Bu gücün arka planında Dünyanın en büyük Tarım Üniversitesi Wageningen Üniversitesi ve Dünyanın en iyi tarım araştırma kurumu olarak kabul edilen WUR’un burada Silikon vadisi benzeri “GIDA VADİ”si olarak adlandırılan bölgede yer alması önem taşıyor. WUR, 140 ülkede 1000’den fazla proje yürütüyor. 

Ülke topraklarının yarıdan fazlası tarım ve bahçecilik amaçlı kullanılıyor. Hollanda, şu anda dünyanın en büyük çiçek üreticisi. Lale, karanfil ve gül gibi çiçek ve çiçek soğanları ihracatında ilk sırada.

Hollanda sadece kendi ülkesinde üretmiyor ayrıca başka ülkelerden tohum, meyve, sebze, hayvansal ve bahçe ürünleri alıp ülkede işledikten sonra başka ülkelere ihraç ediliyor. 

Hayvancılık, kanatlı hayvan eti, yumurta ve peynir gibi hayvansal ürünlere çok önem veriyorlar. Hollanda, yılda yaklaşık 900 bin ton peynir üreterek 3,5 milyar dolarlık ihracat yapıyor. Bu konuda Dünyada ilk 3 arasında yer alıyor. Peynir ihracatında ise Almanya’nın ardından ikinci sırada. Gouda, Maasdam, Leerdammer, Edam, Delft, Leidse, Biberli Peynir, Pestolu Peynir, Sarımsaklı Peynir, Hardallı Peynir, İsli (Füme) Peynir gibi tanınmış çok sayıda peynir markaları var.

Hollanda tarım ürünlerinin yanı sıra tarımda kullanılan gübre, zirai ilaç, zirai makine gibi ürün satışından da önemli ölçüde bir gelir sağlıyor.

Sonuç olarak hızla artan dünya nüfusuyla birlikte Tarım, Hayvancılık ve Gıda sektörü 24.cü yüzyılın en önemli sektörü olacak. Bizimde bunlardan ders çıkarıp çiftçimizin en az 10 yıl önünü görmesini sağlayacak Tarım, Gıda ve Hayvancılık politikaları geliştirmemiz,  Ziraat fakültelerimizi ve Ar-Ge merkezlerimizi benzer şekilde "Tarım, Hayvancılık ve Gıda Vadileri" kurarak dünya ile rekabet edecek seviyelere getirmemiz, modern tarım politikaları ile verimi ve rekolteyi artıracak bilimsel çalışmaları hızlandırmamız, Birlikte hareket etmeye, Kümeleşmeye, Kooperatifleşmeye, farklı sektörlerde uzmanlaşmaya ve planlamaya önem vermemiz, şu anda kullanılmayan tarım arazilerimizi teşviklerle kullanılabilir hale getirerek, sayısı çok düşük canlı hayvan yetiştiriciliğini geleceğe yönelik planlı politikalarla ve teşvikler vererek Tarım, Gıda ve Hayvancılık alanında dünyada bir fark yaratmamız gerekiyor. Olmaması için de hiç bir sebep yok.

| Dr. İ. Pektaş