Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, yapmış olduÄŸu açıklamada “Bir parazit hastalığı olan sıtma, sivrisineklerin sokmasıyla insanlara bulaşıyor. Tedavi edilmezse öldüren oldukça ciddi bir hastalıktır. Dünya nüfusunun yarısı sıtmanın riskli olduÄŸu bölgelerde yaÅŸamaktadır. Geçen yıl 85 ülkede 249 milyon kiÅŸi sıtmaya yakalandı ve bunlardan 608.000 kiÅŸi hayatını kaybetti. Dedi.
Sıtma vakalarının %94’ü ölümlerin de %95’i kara Afrika kıtası denilen bölgede görülmüÅŸtür. Dünya saÄŸlık örgütünün verilerine göre Afrika’da dakikada bir çocuk sıtmadan ölüyor. Vaka sayıları 2021 yılı ile karşılaÅŸtırıldığında 5 milyon artış göstermiÅŸtir. Türkiye’de uzun yıllardan beri sıtma ile mücadele edilmektedir. Cumhuriyetin ilanından bu yana yürütülen sıtma ile savaÅŸ baÅŸarıya ulaÅŸmıştır. Ülkede yaygın olan tür öldürücü olmayan vivax sıtması en son GüneydoÄŸu Bölgesinden on yıldan fazla bir zaman önce bildirilmiÅŸtir.
AFRÄ°KA’YA GÄ°DENLER SITMAYA DÄ°KKAT!
Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, Açıklamasının devamında, Türkiye’de yerli sıtma vakası olmamasına raÄŸmen sayıları giderek artan emporte (yurt dışından gelen) vakalar bildirilmeye baÅŸlanmıştır. Bu vakalar tatil, ticaret, iÅŸ, eÄŸitim gibi çeÅŸitli nedenlerle sıtmanın yaygın olduÄŸu ülkelere seyahat eden ve orada hastalığa yakalanarak ülkeye dönen kiÅŸilerdir.
Bunun dışında, ticaret, göç, mülteci vs. gibi çeÅŸitli nedenlerle ülkemize gelen yabancı uyruklu kiÅŸilerde de görülmektedir. Dedi.
Bu kiÅŸilerde görülen sıtma türü genellikle “falsiparum sıtması” denilen zamanında tedavi edilmediÄŸinde öldüren türdür. Tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygın görülür.
GeçtiÄŸimiz yıllarda ülkemizde iÅŸ nedeniyle Afrika ülkelerine seyahat eden ve orada falsiparum sıtmasına yakalanan ve ülkeye döndükten sonra erken tanı ve tedavi yapılamadığı için hayatını kaybeden havayolu çalışanları, iÅŸ adamları, inÅŸaat iÅŸçileri, tarım iÅŸçileri vs. olmuÅŸtur. Halen yurtdışına çeÅŸitli nedenlerle giden vatandaÅŸlarımız, gitmeden önce önlem almadıkları için sıtmaya yakalanıyorlar ve bazıları maalesef tanı konulamadığı ya da geç tanı konulduÄŸu için hayatını kaybediyor.
KÄ°MLER SITMAYA YAKALANIR
Sıtmaya herkes yakalanabilir, ancak bazı kiÅŸiler daha risklidir. Özellikle sıtmanın sık görüldüÄŸü ülkelere seyahat eden kiÅŸiler, mevsimlik iÅŸçiler, tarlada çalışanlar, çiftçiler, askerler, AIDS hastaları, bebekler, çocuklar ve gebeler risk grupları içindedir.
SITMA NASIL BULAÅžIR
Sıtma bir insandan diÄŸerine sivrisinek ile bulaşır. Daha önceden sıtmalı bir kiÅŸiden kan emmiÅŸ sivrisinek saÄŸlam bir insanı soktuÄŸunda hastalık bulaşır. Bunun dışında; sıtma parazitlerinin kırmızı kan hücrelerinde bulunması nedeniyle kan transfüzyonu, organ transplantasyonu ve kirli enjektörlerle bulaÅŸabilir. Sıtma aynı zamanda anneden bebeÄŸe anne karnında veya doÄŸum sırasında geçebilmektedir. Sıtmayı bulaÅŸtıran sivrisinek özellikle gece kan emdiÄŸinden, insanlara genellikle günbatımından gün doÄŸumuna kadar olan sürede hastalığı bulaÅŸtırırlar. Yaz aylarında sivrisinek aktivitesi arttığından, özellikle insanların daha ince ve vücudun bazı yerlerini açık bırakan giysiler giymesi, kapı pencerelerin açık olması ve dışarıda yatma nedeniyle sivrisinekle temas etme riski fazladır.
SITMA NASIL BÄ°R HASTALIKTIR
Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, BaÅŸlangıçta baÅŸ aÄŸrısı, halsizlik, yorgunluk, iÅŸtahsızlık, karın aÄŸrısı, kas ve eklem aÄŸrıları ile baÅŸlayan hastalık, ateÅŸ, titreme, terleme nöbetleriyle devam eder. Bu dönemde tanı konulup uygun tedavi verildiÄŸinde genellikle iyileÅŸme ile sonuçlanır. Ancak tedavi edilmezse Falsiparum sıtması çok hızlı ilerler birkaç saat içinde hastalık ağır forma dönüÅŸerek, ölümle sonuçlanabilir.
Sıtma ÅŸüphesi acil bir durumdur ve kiÅŸi en kısa sürede bir saÄŸlık merkezine baÅŸvurmalı ve hızlı bir ÅŸekilde tanısı konulmalı eÄŸer sıtma pozitif ise hızlı bir ÅŸekilde tedaviye baÅŸlanmalıdır.
Sıtma tanı ve tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Önemli olan hızlı tanı ve etkili tedavidir. Sıtma laboratuvarlarında tanı ücretsiz olup, tedavi edici ilaçlarda SaÄŸlık Bakanlığı tarafından ücretsiz olarak verilmektedir.
NASIL KORUNULUR?
Sivrisinekten korunmak için, uyurken özellikle insektisit emdirilmiÅŸ cibinlik kullanılması, akÅŸam saatlerinde yaÅŸam ve uyku alanlarında etkili insektisit spreylerin kullanımı ve vücudun çoÄŸunu kapatacak giysilerin giyilmesi gibi önlemler alınabilir. Seyahat edenler mutlaka etkili sinek kovucular kullanmalıdır. Sinek kovucular vücudun sivrisineÄŸe maruz kalacak muhtemel yerlerine uygulanmalı, pencerelerinde sinek teli olan klimalı yerlerde kalmalıdırlar.
Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, Riskli bölgelere seyahat edecek kiÅŸiler mutlaka önceden Sıtma Birimleri ile Hudut ve Sahiller SaÄŸlık Genel MüdürlüÄŸü’nün Seyahat SaÄŸlığı Merkezini (444 77 34) nolu numarayı arayarak gideceÄŸi ülkenin sıtma riskiyle ilgili bilgi almalı ve eÄŸer gerekiyorsa sivrisinekten korunma tedbirleri ile birlikte koruyucu ilaç kullanmalıdır.
Tüm korunma önlemlerine raÄŸmen, tek bir sivrisineÄŸin sokması ile sıtma bulaÅŸabileceÄŸi her zaman akılda tutulmalıdır. Dedi.